“Γιατί ένα μπέργκερ πρέπει να μοιάζει με ένα μπέργκερ;” ήταν το μέγα φιλοσοφικό ερώτημα που με κράτησε άγρυπνο κάποιο βράδυ προ μηνών. Για να δείτε τι υπαρξιακές αγωνίες βιώνουμε και εμείς οι food bloggers! Και χωρίς επίδομα παρουσίασης στην υπηρεσία.
Με αφορμή ένα ταξίδι στο Λονδίνο, στο ετήσιο συνέδριο Food Blogger Connect εκπροσωπόντας την Ελλάδα μαζί με 3 φίλες-bloggers, πήρα δυο καταλυτικά ερεθίσματα που έδωσαν απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημά μου. Και κατέληξαν στην ανατρεπτική συνταγή που διαβάζετε. Τρίτος δρόμος προς την γευστική ικανοποίηση, κι’ έτσι… Μεγάλες στιγμές!
Το πρώτο ερέθισμα ήταν gourmet street food, slow cooked burgers που δοκιμάσαμε σε ένα διάλειμμα του συνεδρίου. Αλλά ήμουν τόσο απορροφημενος σ’ αυτό, που δεν έβγαλα φωτογραφίες. Οπότε φανταστείτε το…
Με shredded ή αλλιώς pulled slow cooked beef (τρίμμα μοσχαριού στα Ελληνικά) και πικάντικα μπαχαρικά ανάμεσα στο γνωστό ψωμάκι, το σαντουϊτσάκι αυτό, έβγαζε εντελώς τη ρετσινιά του fast food, από το αρχέτυπο σύμβολό του, το μπέργκερ.
Το άλλο ερέθισμα ήταν το δείπνο σε ένα απ’ τα hottest εστιατόρια του Λονδίνου, το St. John’s, όπου το μεδούλι σε ψωμί με μαϊντανό, αποτελεί ένα απ’ τα πιο δημοφιλή πιάτα του. Όταν λοιπόν το Λονδίνο ασπάζεται την τάση slow food και τη φέρνει σε μορφές οικείες στο fast food generation, δημιουργούνται ερεθίσματα δημιουργίας και για μας, που το αργό μαγείρεμα σε ξυλόφουρνους, λάκους και μαρμίτες είναι στην παράδοσή μας. Αυτή τη φορά όμως, χωρίς τσεμπέρι!
Έτσι σκέφτηκα να δοκιμάσω και εγώ την ανατροπή των κανόνων του μπέργκερ στα καθ’ ημάς, ξεκινώντας απ’ την επιλογή του κομματιού κρέατος. Χρησιμοποίησα μοσχαρίσια ελιά, ένα κομμάτι κρέατος που ενώ είναι ακατάλληλο για το γρήγορο ψήσιμο που απαιτεί ένα steak, είναι εξαιρετικό για αργό μαγείρεμα, μια και είναι σχετικά σκληρό, με δυνατό μυϊκό ιστό που περιέχει αρκετό κολλαγόνο και ενδομυϊκό λίπος. Που σημαίνει ότι θέλει χρόνο για να μαλακώσει, να νοστιμίσει και στη συνέχεια να διασπαστεί σε ίνες που θα φτιάξουν τρίμμα κρέατος, το οποίο και θα αποτελέσει εντέλει το υποκατάστατο του κιμά σε επίπεδο υφής.
Συμπληρωματικά, για να ανεβάσω τη κρεάτινη γεύση του αργομαγειρεμένου μοσχαρίσιου κρέατος, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω δύο κόκαλα από μοσχαρίσιο κότσι, κομμένα στο χασάπη (δωρεάν και τα κόκαλα και το κόψιμο) που θα έδιναν τη γεύση απ’ το μεδούλι τους στην τελική σύνθεση. Χρησιμοποιώντας μεδούλι, δεν χρειαζόμουν ζωμό κρέατος , ανατρέποντας δημιουργικά όσα έγραφα πρόσφατα στο αντίστοιχο άρθρο για τους ζωμούς στο μαγείρεμα.
Για να στρογγυλέψω και εμπλουτίσω τη γεύση του κρέατος σε μια λογική ραγού, χρησιμοποίησα το κλασσικό battuto, δηλαδή μίγμα από ψιλοκομμένο κρεμμύδι, καρότο και σέλερυ. Για να ανεβάσω κι’ άλλο το umami, επέλεξα να συμπληρώσω τα λαχανικά με 2 μανιτάρια πορτομπέλο που βγάζουν έντονη γεύση μανιταριού, αλλά όχι καπελωτική των πάντων, όπως τα πορτσίνι. Ως γνωστόν, η γεύση του μανιταριού ταιριάζει με το κρέας αναδεικνύοντας τη γεύση του, περισσότερο κι απ΄ όσο το φραπόγαλο με τον Ελληνάρα.
Τέλος, για να δώσω ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα και αιχμή στη γεύση, αποφάσισα να κινηθώ στη κατεύθυνση του γλυκοπικάντικου οπότε συνδύασα μέλι κάστανου Ταϋγέτου για να δώσει γλύκα και αρώματα δάσους, κρέμα μπαλσάμικο Παπαδημητρίου για να δώσει γλυκόξινες εντάσεις και νοστιμιά (=umami) και μπούκοβο, για να νιώθεις πικάντικη σπιρτάδα. Κρατώντας όλα τα πιο πάνω σταθερά, σ’ αυτό το στάδιο, θα μπορούσε κανείς να δημιουργήσει εντελώς διαφορετικό γευστικό προφίλ, ανάλογα με τα γούστα του, αν απλά υποκαθιστούσε τα συγκεκριμένα υλικά με άλλα, που θα ταίριαζαν στη διάθεση της στιγμής. Οπότε, πάρτε πάσα για δημιουργικές αναζητήσεις!
Επίσης για τις ανάγκες της δημοσιοποίησης της συνταγής, αυτοσυγκρατήθηκα και δεν χρησιμοποίησα το καινούργιο μου “παιχνίδι”, ένα sous vide-slow cooker, μια και υποθέτω ότι κανείς από τους αναγνώστες του Cucina Caruso δεν διαθέτει κάτι αντίστοιχο.
Έτσι πήγα σε καθαρά ελληνική παραδοσιακή μέθοδο αργού μαγειρέματος με πήλινο γιουβέτσι, που διασφαλίζει σταθερή και ενιαία θερμοκρασία στο φούρνο.
Θα μπορούσε να γίνει και σε κατσαρόλα, ειδικά σε μαντεμένια, αλλά θεωρώ ότι το αποτέλεσμα στο φούρνο είναι πάντα πιο νόστιμο και θέλει και λιγότερη λάτρα.
Το αποτέλεσμα είναι απλά εξαιρετικό, δημιουργόντας έκπληξη – και είναι γνωστή τοις πάσει η μετριοφροσύνη και ταπεινότητά μου.
Το τρίμμα μοσχαρίσιου κρέατος με βαθιές κρεάτινες γεύσεις και ποικίλες γευστικές αιχμές, αφαιρεί όλες τις γαστρονομικές και διατροφικές ενοχές από την ιδέα του μπέργκερ και αναδεικνύεται σε μια πρωτότυπη και ταυτόχρονα σχεδόν μαμαδίστικη, gourmet εναλλακτική στο junk food.
Η νοστιμιά του μαγειρευτού σε φόρμα fast food λειτούργησε και σε φοιτητικό κοινό, αλλά και σε ενήλικο, και ομολογώ ότι ψάχνω την επόμενη ευκαιρία να το ξανακάνω σε τραπέζι με φίλους. Είδατε πόσα τυχερά έχει το να είναι κανείς φίλος μου…
Λειτουργεί δε άνετα ως καλοκαιρινή πρόταση, παρόλο που η ιδέα του αργού μαγειρέματος, συνειρμικά ταιριάζει γάντι σε χειμωνιάτικη βραδυά μπροστά σε τζάκι.
Η ιδέα του κρέατος σε τρίμμα είναι πάντως μεγαλύτερη απ’ την ιδέα χρήσης του σε μπέργκερ, καθότι μπορεί να λειτουργήσει ως μια ιδανική εναλλακτική σάλτσας Μπολονέζ, στη λογική του ραγού κατσαρόλας (θα βρείτε τη συνταγή εδώ) ή και να συνδυαστεί με ρύζι, όσπρια και γιαούρτι σε παραλλαγή του chilli con carne. Και είμαι σίγουρος πως εν καιρώ θα προκύψουν και άλλες προτάσεις, τώρα που λάτρεψα τη βασική ιδέα του αργοψημένου κρέατος σε τρίμμα.
Χαρακτηριστικά της συνταγής:
Ιδιαίτερα εύκολη και απλή συνταγή παρόλο ότι παίρνει συνολικά 5:30’-6 ώρες να γίνει. Εσείς όμως απασχολείστε για 15 λεπτά περίπου στο αρχικό στάδιο και άλλες δυο φορές για ελάχιστο χρόνο προκειμένου να ανακατέψετε και να αλλάξετε τις θερμοκρασίες στο φούρνο. Τα υπόλοιπα γίνονται μόνα τους.
Υλικά (για 8 άτομα)
1,2 κιλά ελιά από μοσχάρι, κομμένο σε μικρούς κύβους
2 κόκαλα από μοσχαρίσιο κότσι με μεδούλι
1 μεγάλο καρότο τριμμένο
1 μεγάλο κρεμμύδι ψιλοκομμένο
1 κλωνάρι σέλερυ ψιλοκομμένο
2 μανιτάρια πορτομπέλο, ψιλοκομμένα
3 κ.σ. κρέμα μπαλσάμικο
5 κ.σ. μέλι καστανιάς (ή το μέλι της προτίμησής σας)
1 κ.γ. δεντρολίβανο
1.κ.γ. φρέσκο θυμάρι
1 φύλλο δάφνης
½-1 κ.γ. μπούκοβο (ανάλογα με το πόσο καυτερό σας πάει)
100 ml. λευκό κρασί
50 ml. εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Χρυσελιά
αλάτι, πιπέρι
Για τα μπέργκερ:
Ψωμάκια για μπέργκερ (υπολογίστε 2 ανά άτομο)
Αγγουράκι κομμένο λεπτές φέτες
1 Iceberg Lettuce
τριμμένη παρμεζάνα ή τυρί της αρεσκείας σας (προαιρετικά)
Παρασκευή:
1. Βγάζετε το κρέας και τα κόκαλα απ’ το ψυγείο τουλάχιστον 1-2 ώρες πριν μαγειρέψετε. Βάζετε το φούρνο να προθερμανθεί στους 180ºC και τοποθετείτε μέσα το σκεύος που θα χρησιμοποιήσετε ώστε να είναι ζεστό όταν μπουν τα υλικά. Ιδανικά χρησιμοποιήστε πήλινο γιουβέτσι με καπάκι ή χωρίς ή μαντεμένια κατσαρόλα που διατηρούν σταθερή τη θερμοκρασία. Κόβετε όλα τα λαχανικά και ετοιμάζετε τα υλικά.
2. Όταν όλα τα υλικά είναι έτοιμα τα τοποθετείτε μέσα στο ζεστό πήλινο γιουβέτσι (εκτός από αλάτι και πιπέρι που θα προσθέσετε αργότερα), τα πιέζετε μεταξύ τους να μην έχουν πολλά κενά και συμπληρώνετε με νερό (όχι πάνω από 400-500 ml για να μην περισσέψουν πολλά υγρά) μέχρι να φτάσει περίπου στην επιφάνεια του κρέατος. Σκεπάζετε το γιουβέτσι (αν υπάρχει καπάκι) για να το βοηθήσετε να ανεβάσει την αρχική θερμοκρασία στο φαγητό και βάζετε πίσω στο φούρνο για 1 ώρα στους 180ºC ώστε να πιάσει τη θερμοκρασία βρασμού.
3. Στη 1 ώρα, που τα υλικά είναι πλέον σε σημείο βρασμού, ανακατεύετε, αφαιρείτε το καπάκι, προσθέτετε αλάτι και πιπέρι και ξαναβάζετε το γιουβέτσι στο φούρνο για 4 ώρες στους 140ºC.
4. Μετά το τετράωρο slow cooking το κρέας είναι έτοιμο και πλέον εύκολα με πηρούνι ή κουτάλι το πιέζετε ώστε να γίνει τρίμμα, ανακατεύοντας κάθε τόσο. Ταυτόχρονα με μακρύ λεπτό μαχαίρι ή το ξύλο μιας κουτάλας αφαιρείτε το μεδούλι απ’ τα κόκαλα ώστε να αναμιχθεί με το υπόλοιπο κρέας και να δώσει έντονη κρεάτινη γεύση. Σε αυτή τη φάση μπορείτε να αφαιρέσετε και τυχόν λίπη από περιβλήμματα μυών που υπάρχουν ανάμεσα στα τρίμματα.
5. Από εδώ και πέρα έχετε την επιλογή να το κρατήσετε στο φούρνο σε ψηλότερη θερμοκρασία (180º-200ºC) με αέρα, όση ώρα χρειάζεται για να φύγει το περισσότερο ζουμί που υπάρχει, χωρίς να καεί βέβαια το κρέας. Έχοντας βάλει 800ml νερό στην αρχή εμένα που πήρε περί τη 1 ½ ώρα επιπλέον, αλλά επειδή κάθε φούρνος και κάθε σκεύος διαφέρει, ενδέχεται αυτός ο χρόνος να είναι πολύ διαφορετικός, οπότε ας το ελέγχετε κάθε 20 λεπτά.
Εναλλακτικά όμως, συστήνω να σουρώσετε το ζουμί, για να μείνουν σχετικά στεγνά τα τρίμματα απ’ το κρέας και να το χρησιμοποιήσετε για να κάνετε μια σάλτσα ή ρύζι.
Πώς κάνετε σάλτσα απ’ το ζουμί (προαιρετικό):
Με τεχνική roux: Σε ένα κατσαρολάκι σε μεσαία φωτιά, λιώστε 1-2 κ.σ. βούτυρο και προσθέστε την αντίστοιχη ποσότητα από αλεύρι. Ανακατέψτε καλά με σύρμα σε χαμηλή φωτιά και προσθέστε λίγο-λίγο το ζουμί απ’ το κρέας συνεχίζοντας να ανακατεύετε. Σε λίγα λεπτά θα έχετε μια πηχτή βελούδινη σάλτσα που θα δέσει καλά μόλις πέσει η θερμοκρασία της, την οποία μπορείτε να προσθέσετε στα μπέργκερ σας. Θα μπορούσατε να προσθέσετε και 1-2 κ.γ. κρέμα μπαλσάμικο Παπαδημητρίου για να εντείνετε την οξύτητα της γεύσης και να βαθύνετε το χρώμα, ώστε σε συνδυασμό με το μοσχάρι, να οξύνετε τις γευστικές εντάσεις.
Εναλλακτικά, χρησιμοποιείστε το ζουμί για να κάνετε ρύζι που θα συνοδεύσει το πιάτο σας.
Σερβίρισμα:
Σε κάθε ψωμάκι μπέργκερ βάζετε στη βάση του, λίγα αγγουράκια και μερικά φύλλα iceberg να δημιουργήσουν μια φωλίτσα από δροσερές τραγανές υφές. Πάνω σ’ αυτές, βάζετε με το κουτάλι, το τρίμμα μοσχαριού, όσο γίνεται στεγνό.
Προσθέτετε από πάνω τη σάλτσα που φτιάξατε ή τριμμένο τυρί, ή και τίποτα και κλείνετε με το πάνω ψωμάκι. Συνδυάζετε με σαλάτα, πατάτες τηγανιτές ή και ρύζι αν έχετε χρησιμοποιήσει τον ζωμό του κρέατος.