Η Γλώσσα Μενιέρ (Sole Meunière) είναι μια συνταγή που μιλάει στην καλλιεργημένη γαστρονομικά γλώσσα των καλοφαγάδων σε όλο τον κόσμο, με τον ίδιο τρόπο! Γιατί είναι απ’ τις συνταγές που έχουν φτάσει στην τελειότητα το ταίριασμα λίγων βασικών υλικών που αλληλοσυμπληρώνονται απόλυτα σε γευστικά χαρακτηριστικά. Η μαγεία της απλότητας δούλεψε και στη γλώσσα!
Η λεπτή και καθαρή γεύση της γλώσσας, συμπληρώνεται αλλά και αναδεικνύεται από την γευστική ένταση του διαυγούς βούτυρου σε συνδυασμό με την οξύτητα και φρεσκάδα του λεμονιού. Απλό αριστούργημα α λα Γαλλικά!
Α λα Μενιέρ, σημαίνει ‘με τον τρόπο της μυλωνούς’ και έχει πλέον καθιερωθεί ως γαστρονομικός όρος, υπονοώντας σοτάρισμα σε βούτυρο με πολύ ελαφρύ αλεύρωμα . Η συνταγή θα πρέπει να προέρχεται ιστορικά από κάποια σύζυγο μυλωνά που λογικά έμενε στη Νορμανδία (Βόρεια Γαλλία), έχοντας βέβαια στη διάθεσή της αλεύρι ως μυλωνού, μπόλικο βούτυρο που παράγει η Νορμανδία και κυρίως τη θάλασσα της Μάγχης δίπλα της, να διαθέτει τις πιο διάσημες γλώσσες στον κόσμο, τις Dover Soles. Μόνο το λεμονάκι της ήρθε απ’ τη νότια Γαλλία!
Ακόμη θυμάμαι την πρώτη φορά, στα 16 μου, που έφαγα Sole a la Meunière σε εστιατόριο στην κοσμική Deauville της Νορμανδίας, με θέα τη διάσημη παραλία όπου γυρίστηκαν οι κλασικές σκηνές της αριστουργηματικής ερωτικής ταινίας του 1966, “Un homme et une femme” του Claude Lelouch, με τους Jean-Louis Trintignant & Anouk Aimée. Αξίζει να πάρετε μια δόση απ τα υπέροχα πλάνα που δόξασαν τη ξένιαστη χαρά του τρυφερού έρωτα ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, υπό τους ήχους της αξέχαστης μελωδίας του Francis Lai. Ειδικά η μακρόσυρτη συμβολική σκηνή με τον σκύλο που παίζει στην παραλία έχει καταγραφεί ως μια απ’ τις πιο ποιητικές στην ιστορία του κινηματογράφου, γεμάτη ανθρώπινο τρυφερό συναίσθημα! Κι’ όλα αυτά σε μια παραλία διάσημη για τις εξίσου τρυφερές γλώσσες μενιέρ της…
Αλλά και η Julia Child, είχε πάθει την πλάκα της με τις Γλώσσες Μενιέρ, όταν τις πρωτοδοκίμασε στη Γαλλία, σκηνή που καταγράφηκε στη γνωστή αγαπημένη ταινία, Julie and Julia με τη Meryl Streep.
Το καταπληκτικό είναι ότι αυτή η συνταγή που θεωρείται το σημείο αναφοράς διεθνώς για το μαγείρεμα της γλώσσας, έχει μόνο πέντε απλά συστατικά και είναι έτοιμη σε λιγότερο από 10 λεπτά, ακόμη κι’ αν πρέπει να κάνετε επιτόπου διαύγαση του βούτυρου.
Στη Σολ Μενιέρ, η απλότητα της σπιτικής επαρχιακής γαλλικής κουζίνας, έβαλε τα γυαλιά στις κομπλικέ δημιουργίες της λόγιας κουζίνας των σεφ, που συνήθως περιμένουμε σε Γαλλικά πιάτα.
Η μόνη τεχνική ιδιαιτερότητα στη συνταγή Σολ Μενιέρ είναι η χρήση διαυγούς βουτύρου ή μπερ κλαριφιέ που εξηγήσαμε τι είναι και πως γίνεται στο προηγούμενο άρθρο μας.
Ο λόγος για τη χρήση βούτυρου κλαριφιέ είναι ότι το σοτάρισμα της πρώτης ύλης και το σύνολο του μαγειρέματός της, γίνεται αποκλειστικά σε βούτυρο. Χρησιμοποιώντας λοιπόν διαυγές βούτυρο που ως γνωστόν αντέχει σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες, στα 7-9 λεπτά που ενδέχεται να χρειάζεται μια μεγάλη φρέσκια γλώσσα στο τηγάνι, είστε σίγουροι ότι δεν ‘θα κάψει’ με το αλεύρι στις νορμάλ θερμοκρασίες σοταρίσματος. Ούτε θα μαυρίσει υπερβολικά η σάλτσα, όπως σίγουρα θα συμβεί αν χρησιμοποιήσετε το βούτυρο κατ’ ευθείαν απ’ το πακέτο.
Μόνο μην μου αρχίσετε τις δημιουργικές τσαχπινιές και αρχίσετε να αναμιγνύετε ελαιόλαδο μαζί με το βούτυρο στη γλώσσα, γιατί τη χάσατε αμέσως την ταυτότητα της συνταγής.
Δυό μόνο ψάρια, από τα εκατοντάδες που τρώμε στην Ελλάδα, θέλουν αποκλειστικά βούτυρο στο ψήσιμο: η γλώσσα και η πέστροφα! Μην τα μαγαρίζουμε ή τα μπασταρδεύουμε παρακαλώ! Υπάρχουν και γαστρονομικοί κανόνες!
Καλά, δε το συζητάω επίσης να σκεφτείτε να βάλετε μαργαρίνη, γιατί εκεί βγαίνει κόκκινη κάρτα και αποκλεισμός από το μπλογκ για εξάμηνο! Ας κάνουμε τα πράγματα σωστά επιτέλους στη μαγειρική και ας χρησιμοποιούμε υλικά που προέρχονται απ’ τη σοφία της φύσης!
Φρέσκες και Κατεψυγμένες Γλώσσες
Η παρασκευή της συνταγής έγινε με δυο διαφορετικές πρώτες ύλες. Αφενός με φρέσκες γλώσσες τις οποίες μάλιστα ζήτησα ακαθάριστες για να σας δείξω και τη διαδικασία αφαίρεσης του δέρματος πριν μαγειρευτούν, παρόλο που στα ιχθυοπωλεία αναλαμβάνουν να το κάνουν για σας. Επειδή όμως δυο φρέσκες ντόπιες γλώσσες μου κόστισαν €40 με έκπτωση ακαθάριστες (€29/κιλό), σκέφτηκα να κάνω την συνταγή και με κατεψυγμένα καθαρισμένα φιλέτα του Καλλιμάνη (από γλώσσες ειρηνικού αλιευμένες και συσκευασμένες στη Κίνα) που βρήκα περί τα 14€ το κιλό στο σούπερ μάρκετ (€9.80 η συσκευασία των 700 γρ.). Μάλιστα αναρωτήθηκα πριν το πείραμα, πόσο πραγματικά μεγάλη σε ‘γαστρονομικούς όρους θα είναι η διαφορά τους, έναντι των φρέσκων.
Το συμπέρασμα μου είναι ότι κυρίως λόγω μεγέθους και είδους, ως αναμενόταν, οι φρέσκες είναι ελαφρά καλύτερες γαστρονομικά κυρίως στη υφή, αλλά ομολογώ όχι τόσο, όσο θα φανταζόμουν. Η διαφορά στο συγκεκριμένο ψάρι και με τη συγκεκριμένη συνταγή είναι εντέλει σχετικά μικρή γιατί μεγάλο μέρος της νοστιμιάς οφείλεται στη σάλτσα βούτυρου – λεμονιού.
Λαμβάνοντας υπόψη το ότι η τιμή στις κατεψυγμένες είναι περίπου το ⅓ των φρέσκων (αν υπολογίσουμε σε αναλογία καθαρισμένου, φιλεταρισμένου ψαριού), εγώ σπίτι μου αποφάσισα ότι σε καθημερινή βάση θα κάνω κυρίως κατεψυγμένες γλώσσες και έτσι θα γλιτώσω επιπλέον και το φιλετάρισμα και τα κόκαλα. Το μόνο μειονέκτημα των κατεψυγμένων είναι ότι πρέπει να θυμηθεί ή να προγραμματίσει κανείς να τις αποψύξει απ’ το πρωί.
Χαρακτηριστικά της συνταγής:
Πολύ εύκολη συνταγή με μόνη ιδιαίτερη τεχνική απαίτηση, να ετοιμάσει κανείς μπερ κλαριφιέ (διαυγές βούτυρο), που είναι υπόθεση 5 λεπτών και περιγράφεται αναλυτικά στο προηγούμενο άρθρο μας. Το σοτάρισμα της γλώσσας μπορεί να πάρει από 3 λεπτά με τις αποψυγμένες του Καλλιμάνη, ως 7-8 λεπτά με τις φρέσκες του μισού κιλού. Βάλτε και άλλα 2 λεπτά για τη σάλτσα με το λεμόνι, και χοντρικά σε ένα δεκάλεπτο έχετε μια συνταγή διεθνούς αναφοράς.
Συνταγή Φρέσκιας Γλώσσας αλά Μενιέρ
Υλικά για 2-3 άτομα
2 γλώσσες φρέσκες 400-600 γρ. (ζητήστε τες καθαρισμένες από το σκούρο δέρμα της πάνω πλευράς, αλλιώς ακολουθείστε τις οδηγίες καθαρίσματος, πιο κάτω)
200 γρ. μπερ κλαριφιέ (από 250 γρ. βούτυρο Lurpak)
Χυμό από 2 λεμόνια (50-60 μλ. ανά γλώσσα) και 6 φέτες λεμονιού
4-5 κ.σ. αλεύρι
1 ½ κ.σ. ψιλοκομμένος μαϊντανός
1 κ.σ. κάπαρη ξεβγαλμένη απ’ την άλμη (προαιρετικά)
Αλάτι, Πιπέρι
Προεργασία:
Α. Πως αφαιρείται το δέρμα της γλώσσας:
Το καφέ δέρμα της γλώσσας απ’ τη πάνω πλευρά είναι σκληρό και πρέπει να αφαιρείται, επιτρέποντας ταυτόχρονα να νοστιμίσουν τα δύο πάνω φιλέτα της, καθώς ψήνονται στο βούτυρο και παίρνουν χρώμα. Για να το αφαιρέσετε κάντε τα εξής:
Χρησιμοποιώντας μικρό αλλά κοφτερό μαχαίρι (utility knife) κάντε μια σχισμή στη κοιλιά, (απ’ όπου θα αφαιρέσετε και τα έντερα είτε τώρα ή στο τέλος της διαδικασίας). Απ’ τη πλευρά της κοιλιάς θα φέρετε το μαχαίρι σας παράλληλα με το δέρμα με την κοφτερή πλευρά προς την ουρά και θα αρχίσετε να χωρίζετε το δέρμα απ’ τη σάρκα προχωρώντας προς την απέναντι πλευρά του ψαριού, γύρω απ’ το κεφάλι. Στη συνέχεια με τον αντίχειρα κυρίως στο κέντρο του ψαριού και με το μαχαιράκι στις πλευρές με τα πτερύγια, θα αρχίσετε να αποκολλάτε το δέρμα απ’ τη σάρκα. Μόλις έχετε επαρκές κομμάτι δέρματος ώστε να μπορείτε να το πιάσετε καλά (χρησιμοποιώντας μια πετσέτα κουζίνας ώστε να μη γλιστράει εν ανάγκη), τραβάτε το δέρμα προς την ουρά. Από εκεί και πέρα τα πράγματα είναι απλά. Κόβετε ουρά και πτερύγια με ψαλίδι κουζίνας, κόβετε το κεφάλι, αφαιρείτε τα εντόσθια και ξελεπίζετε προσεκτικά την κάτω άσπρη πλευρά της γλώσσας που μας βολεύει να υπάρχει στο μαγείρεμα για να κρατά το ψάρι ενιαίο. Ξεβγάζετε καλά και το ψάρι σας είναι έτοιμο για σοτάρισμα.
Αλλά όπως είπαμε, μπορείτε να ζητήσετε στον ιχθυοπώλη σας να τα κάνει όλα αυτά για σας. Αν σας βοηθάει, δείτε το αναλυτικό αυτό βίντεο για την διαδικασία καθαρισμού και τη συνταγή, αν και η δεύτερη εκτελείται σε εστιατορική και όχι σπιτική λογική, όπως την εξηγούμε εδώ:
Β. Πως γίνεται το διαυγές βούτυρο (μπερ κλαριφιέ):
Ανατρέξτε στο προηγούμενο άρθρο για το μπερ κλαριφιέ για τις πλήρεις οδηγίες αλλά επί της ουσίας θερμαίνετε ήπια το βούτυρο να λιώσει και να αφρίσει, το βγάζετε απ’ τη φωτιά και αφαιρείτε όλους τους λευκούς αφρούς απ’ την επιφάνεια και σουρώνοντας σε λεπτή σίτα μόνον το κίτρινο διαυγές μέρος, χωρίς το άσπρο κατακάθι στερεού γάλακτος. Υπόθεση πενταλέπτου.
Παρασκευή:
1. Στεγνώνετε τις γλώσσες, τους βάζετε αλάτι και πιπέρι και στην συνέχεια τις αλευρώνετε πολύ ελαφρά, τινάζοντας όσο αλεύρι δεν κρατιέται πάνω τους.
2. Σε μεγάλο μακρόστενο τηγάνι που χωράει μια γλώσσα βάζετε το μισό βούτυρο σε μεσαία φωτιά και περιμένετε περί το ένα λεπτό να ζεσταθεί. Τοποθετείτε μέσα την γλώσσα, ξεκινώντας με την επιφάνεια χωρίς δέρμα σε επαφή με το βούτυρο, πολύ προσεκτικά ώστε να μην πιτσιλιστεί έξω καυτό βούτυρο.
3. Σε 3 λεπτά αλλάζετε πλευρά με λαβίδα και σε άλλα 3 ξανά. Από εκεί και πέρα μπορεί ανάλογα με το μέγεθος και τη φωτιά σας, να χρειαστεί άλλα δύο ακόμη λεπτά μέχρι να είναι ελαφρά ροδισμένη και έτοιμη μέχρι το κόκαλο (στους 60º-65ºC εσωτερική θερμοκρασία). Αφαιρείτε τη γλώσσα και τη βάζετε σε πιάτο.
4. Προσθέτετε στο τηγάνι 50-60 μλ. χυμού λεμονιού, τις 3 φέτες, αλάτι και πιπέρι και ανακατεύετε καλά να ενσωματωθούν στη σάλτσα όλα τα κομμάτια από καμένο αλεύρι που τυχόν υπάρχουν στο τηγάνι σας γιατί είναι γεμάτα νοστιμιά. Όσο αφήνετε τη σάλτσα, πήζει και χάνει παράλληλα την ένταση του λεμονιού, οπότε στο λεπτό περίπου είναι το ιδανικό να την αφαιρέσετε απ’ τη φωτιά.
5. Πασπαλίζετε πάνω στη γλώσσα τον ψιλοκομμένο μαϊντανό και κάπαρες και περιχύνετε από πάνω τη σάλτσα βούτυρου-λεμονιού.
Συνεχίζετε και επαναλαμβάνετε τη διαδικασία με την επόμενη γλώσσα. Κάθε γλώσσα που θα φτιάξετε θα την ολοκληρώσετε με τη σάλτσα της πριν ξεκινήσετε απ’ την αρχή με την επόμενη και θα την κρατήσετε ζεστή σε φούρνο στους 70º-90ºC. Αυτό το λέμε γιατί αλλιώς θα χρησιμοποιούσατε για σοτάρισμα το βούτυρο της πρώτης γλώσσας δυο ή περισσότερες φορές στις επόμενες, πράγμα που προφανώς δεν είναι ιδανικό.
Σερβίρισμα:
Η γνώμη μου είναι να σερβίρετε όλο το ψάρι στο πιάτο ως έχει και όχι φιλεταρισμένο αφαιρώντας τα κόκαλα. Ο λόγος είναι ότι στις δοκιμές που κάναμε φάνηκε ότι δεν είναι όσο εύκολο λέγεται, το να διατηρηθεί ενιαίο το κάθε ένα απ’ τα 4 φιλέτα που δημιουργούνται. Έτσι αισθητικά το αποτέλεσμα καταλήγει να είναι υποδεέστερο απ’ το φυσικό. Ας αφαιρεθεί το κεντρικό και τα πλάγια κόκαλα, στο τραπέζι από τον κάθε συμμετέχοντα. Τα κόκαλα της γλώσσας είναι εξαιρετικά εύκολα στο χειρισμό άλλωστε. Και για να πούμε και ένα άσχετο, που όμως εδώ ταιριάζει, “η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει”!
Η γλώσσα συνοδεύεται από κάποια φίνα πράσινα λαχανικά, όπως σπαράγγια σοταρισμένα σε βούτυρο ή στρογγυλά φασολάκια ζεματισμένα αλντέντε ή μπρόκολο αντίστοιχα, από βραστές πατάτες στη Γαλλία ή και τηγανητές πατάτες σε Βέλγιο και Ολλανδία ή τέλος από μια πράσινη φρέσκια σαλάτα.
Συνταγή Κατεψυγμένου Φιλέτου Γλώσσας α λα Μενιέρ
Υλικά για 2 άτομα
4-5 φιλέτα γλώσσας κατεψυγμένα
100 γρ. μπερ κλαριφιέ (από 125 γρ. βούτυρο Lurpak)
Χυμό από 1 λεμόνι (30-40 μλ.)
4-5 κ.σ. αλεύρι
1 κ.σ. ψιλοκομμένος μαϊντανός
1 κ.σ. κάπαρη ξεβγαλμένη απ’ την άλμη (προαιρετικά)
Αλάτι, Πιπέρι
Προεργασία:
Βάζετε 12-24 ώρες πριν το μαγείρεμα τις γλώσσες που θα χρησιμοποιήσετε σε ένα σουρωτήρι, πάνω από ένα βαθύ πιάτο που θα μαζέψει τον υγροποιημένο πάγο, μέσα στο ψυγείο για να ξεπαγώσουν ήπια.
Παρασκευή:
1. Στεγνώνετε τις γλώσσες, τους βάζετε αλάτι και πιπέρι και στην συνέχεια τις αλευρώνετε πολύ ελαφρά, τινάζοντας όσο αλεύρι δεν κρατιέται πάνω τους.
2. Σε τηγάνι βάζετε το διαυγές βούτυρο σε μεσαία φωτιά και περιμένετε περί το ένα λεπτό να ζεσταθεί. Τοποθετείτε μέσα τις γλώσσες.
3. Σε 1’:30” λεπτό, με λαβίδα, αλλάζετε πλευρά και σε άλλο τόσο ξανά. Από εκεί και πέρα, μπορεί ανάλογα με το μέγεθος και τη φωτιά σας πάντα, να χρειαστεί το πολύ 1 ακόμη λεπτό μέχρι να είναι ελαφρά ροδισμένες και ψημένες εσωτερικά (στους 60-65C). Αφαιρείτε τις γλώσσες και τις βάζετε στα πιάτα τους.
4. Προσθέτετε στο τηγάνι τον χυμό λεμονιού, αλάτι και πιπέρι και ανακατεύετε καλά να ενσωματωθούν στη σάλτσα όλα τα κομμάτια από καμένο αλεύρι που τυχόν υπάρχουν στο τηγάνι σας γιατί είναι γεμάτα νοστιμιά. Όσο αφήνετε τη σάλτσα πήζει και χάνει παράλληλα την ένταση του λεμονιού, οπότε στο λεπτό περίπου είναι το ιδανικό να την αφαιρέσετε απ’ τη φωτιά.
5. Πασπαλίζετε πάνω στις γλώσσες τον ψιλοκομμένο μαϊντανό και κάπαρες και περιχύνετε από πάνω τη σάλτσα βούτυρου-λεμόνι.
Σερβίρετε αμέσως και συνοδέυετε από βραστά ή σοτέ λαχανικά ή πατάτες τηγανητές ή πράσινη φρέσκια σαλάτα
Bon appétit, όποια κι’ απ’ τις δυο εκδοχές προτιμήσετε!