Αυτό το απλό φαγκρί ψητό στα κάρβουνα, είναι απ’ τα καλύτερα ψαροφαγικά πιάτα που μπορεί να έχει κανείς στην Ελλάδα. Και επισημαίνω τη χώρα, γιατί οι γεύσεις των ψαριών που μεγαλώνουν στην Ελληνική θάλασσα, θεωρώ ότι δεν συγκρίνονται με κανένα άλλο ψάρι σε καμία άλλη χώρα, μια και έχω φάει ψάρια σε πάνω από 30 χώρες.
Γι’ αυτό άλλωστε, με τέτοια πρώτη ύλη στην Ελλάδα, η απόλυτη απλότητα του να ψήσει κανείς το φαγκρί του στα κάρβουνα και να το απολαύσει με λίγο ανθό αλατιού και λαδολέμονο, είναι η πλέον εξαιρετική ψαροφαγική εμπειρία.
Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι αν και φαίνεται πάρα πολύ απλό, είναι αρκετά δύσκολο να ψήσει κανείς ψάρι στα κάρβουνα. Έτσι οι περισσότεροι πάμε σε ταβέρνες για να το απολαύσουμε. Τα τεχνικά θέματα που αντιμετωπίζει κάποιος αρχάριος ψήστης, πέρα απ’ το να ξέρει ν’ ανάψει τα κάρβουνα στη ψησταριά του και τη γκρίνια από γείτονες λόγω της μυρωδιάς κατά το ψήσιμο, είναι βασικά δύο και είναι αρκετά δύσκολα στην αντιμετώπιση.
Το πρώτο βασικό πρόβλημα είναι το πως θα ψήσει κανείς το ψάρι όσο ακριβώς πρέπει για να μείνει ζουμερό, και το δεύτερο, είναι πως να μην του κολλήσει στη σχάρα ή να μην διαλυθεί κατά το γύρισμα.
Για όλα αυτά η στάνταρ απάντηση των περισσοτέρων που ξέρουν, είναι «θέλει εμπειρία» ή «θέλει τέχνη» ή «θέλει προσοχή» και από εκεί και πέρα δεν κάνουν μια προσπάθεια να εξηγήσουν τα μυστικά και τη λογική της τεχνικής. Εγώ δεν πιστεύω ότι ψήστης γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι, αρκεί κάποιος να σου εξηγήσει τα «τι» και τα «γιατί» και βέβαια αφού μετά δοκιμάσεις στη πράξη, έστω και με κάποιες αποτυχίες.
Έτσι, στη συνταγή πιο κάτω θα αναλύσω όσο αναλυτικότερα μπορώ την τεχνική του ψησίματος ενός ψαριού στα κάρβουνα, ώστε να αντιμετωπίσετε αυτά τα δύο βασικά θέματα με εναλλακτικούς τρόπους. Θα σας δώσω και όλα τα μυστικά που ξέρω, ώστε να τολμήσετε να ψήσετε ένα ωραιότατο και ολόφρεσκο φαγκρί Ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας σπίτι σας, και ας σας βρίζουν λίγο οι γείτονες για το καπνό. Απ’ τη ζήλια είναι!
Δείτε εδώ το σχετικό βίντεο που περιέχει και μια δευτερη συνταγή για φαγκρί “του τρελού νερού”, δηλαδή ποσαρισμένο φαγκρί στο τηγανι με ντοματίνια όπως το κάνουν οι Ναπολιτάνοι ψαράδες.
Πριν πάμε στη συνταγή, σημειώνω ότι το φαγκρί θεωρείται «κόκκινο» ψάρι και για πολύ κόσμο είναι απ’ τα καλύτερα πρώτα ψάρια, αλλά πάντα ήταν ακριβό. Χάρη στις Ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες μπορεί κανείς να το βρει πλέον σε λογική τιμή και εξαιρετική ποιότητα. Έχει κρουστή σάρκα, ήπια γλυκιά γεύση, υψηλή θρεπτική αξία και είναι πλούσιο σε Ω3 λιπαρά οξέα. Τα φαγκριά FISH from GREECE τρέφονται με πιστοποιημένες, GMO free τροφές υψηλών προδιαγραφών, και σας διαβεβαιώ ότι είναι πεντανόστιμα, ειδικά στα κάρβουνα.
Χαρακτηριστικά της συνταγής:
Η θεωρητικά πιο εύκολη συνταγή για ψάρι στα κάρβουνα, είναι αρκετά πιο σύνθετη γιατί υπεισέρχονται πολλά θέματα τεχνικής, που όμως εξηγούμε αναλυτικά. Για να ψήσετε ένα φαγκρί με τον τρόπο και τα μέσα που προτείνουμ, θα σας πάρει περί τα 20’ να κάνετε θράκα, άλλα 10’ να κάψετε τις σχάρες και να περιμένετε να χωνέψουν τα κάρβουνα, και περίπου 15’-20’ για να ψηθεί.
Υλικά (για 2 άτομα)
1 ολόφρεσκο φαγκρί από Ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες (600-800γρ.)
50 ml. εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο
1 λεμόνι, τον χυμό
Απαραίτητος εξοπλισμός:
ψηστιέρα, με σχάρα και καλά κάρβουνα
φυσικές μπρικέτες ανάματος και αναπτήρας
δοχείο ανάματος κάρβουνου
σχάρα χειρός
σύρμα και βούρτσα καθαρισμού
λιποδιαλυτικό σπρέι ή/και υγρό πιάτων
εύκαμπτη μεταλλική σπάτουλα
λαβίδα & γάντια BBQ
πινέλο για λάδωμα
πιατέλα σερβιρίσματος
Διαδικασία Παρασκευής
1. Καθαρίζετε τη/τις σχάρα/ες
Η πρώτη δουλειά σας είναι να καθαρίσετε σχολαστικά τη/τις σχάρα/ες της ψηστιέρας που θα χρησιμοποιήσετε για να ψήσετε. Αυτό είναι και ένα απ’ τα βασικά μυστικά της διαδικασίας. Όταν το μέταλλο είναι καυτό, αν είναι βρώμικο, το δέρμα και η σάρκα του ψαριού θα κολλήσει οπωσδήποτε πάνω του, οπότε η καθαριότητα της σχάρας είναι πολύ σημαντική. Χρησιμοποιείτε μια βούρτσα καθαρισμού, σύρμα , λιποδιαλυτικό σπρέι ή και απλό υγρό πιάτων. Η σχάρα σας πρέπει να λάμπει πριν ξεκινήσει η διαδικασία.
2. Φτιάχνετε τη θράκα
Βάζετε τα κάρβουνα σε ένα δοχείο εκκίνησης. Ανάβετε 3-4 φυσικές μπριγκέτες και τοποθετείτε το δοχείο εκκίνησης από πάνω τους. Σιγά-σιγά τα κάρβουνα στην κάτω πλευρά του κάδου θα ανάψουν και σταδιακά θα μεταδώσουν τη φωτιά και στα πιο πάνω μέχρι όλα τα κάρβουνα να πάρουν φωτιά, διαδικασία που θα πάρει συνολικά περί τα 20’. Ρίχνετε και απλώνετε τα κάρβουνα στο πάτο της ψησταριάς σας κάτω από εκεί που θα μπει η σχάρα και βάζετε τη καθαρή σχάρα από πάνω για να κάψει καλά. Αν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε ΚΑΙ σχάρα χειρός, βάλτε τη κι’ αυτή πάνω να κάψει. Αυτό είναι άλλο ένα σημείο προσοχής. Όσο πιο πολύ κάψει η σχάρα, τόσο οι πιθανότητες να κολλήσει το ψάρι πάνω της μικραίνουν.
Όσο θερμαίνεται το μέταλλο της σχάρας, περιμένετε να σβήσουν καταρχάς οι φωτιές απ’ τα κάρβουνα και να πέσει λίγο η θερμοκρασία της θράκας σταδιακά, με άλλα λόγια, να είναι «χωνεμένα τα κάρβουνα» πριν έρθει η ώρα να μπει το ψάρι. Εμπειρικά, αν μπορείτε να κρατήσετε το χέρι σας πάνω απ’ τη θράκα για περίπου 7 δευτερόλεπτα, σημαίνει ότι είστε σε αυτή τη φάση. Οπτικά επίσης θα δείτε ότι τα κάρβουνα είναι σε γενικές γραμμές άσπρα.
3. Προετοιμάζετε το ψάρι
Εδώ το σημαντικό είναι ότι ΔΕΝ χαράζετε το ψάρι με το μαχαίρι, όπως κάνουν πολλοί «για να ψηθεί καλά», γιατί απλά θα το στεγνώσετε. Το ψάρι πρέπει να μείνει όπως είναι καθαρισμένο στο ψήσιμο και το ψήσιμο να είναι ήπιο. Το μόνο που κάνετε είναι να το περάσετε με λίγο ελαιόλαδο απ’ έξω, δεν χρειάζεται τίποτε άλλο.
4. Επιλέγετε τρόπο ψησίματος (εναλλακτικές προσεγγίσεις)
Θα πρέπει ν’ αποφασίσετε πώς θα βάλετε το ψάρι σας να ψηθεί στη θράκα πάνω στη σχάρα της ψησταριάς. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το πως δεν θα κολλήσει η πέτσα πάνω στη σχάρα, κάτι που δεν είναι εύκολο να πετύχετε πάντα τέλεια, αλλά στη τελική, δεν εμποδίζει μια μικρή αστοχία απ’ το να απολαύσετε το ψάρι σας, αλλά και όση πέτσα δεν κόλλησε στη σχάρα.
Με δεύτερη σχάρα χειρός:
Η πρώτη εναλλακτική σας, είναι να χρησιμοποιήσετε μια δεύτερη σχάρα ψησίματος
χειρός (και αυτή σχολαστικά καθαρισμένη) όπου θα βάλετε μέσα το ψάρι και θα το
γυρνάτε ακουμπώντας την πάνω στη κανονική σχάρα της ψησταριάς. Αυτή είναι η πιο
ασφαλής και εύκολη επιλογή για έναν αρχάριο στο ψήσιμο. Βέβαια αυτή η λύση δεν
σας διασφαλίζει το να μην κολλήσει το δέρμα του ψαριού πάνω στη σχάρα χειρός, αν
η σχάρα είναι κρύα.
Οπότε η πρώτη σύσταση σ’ αυτή την τεχνική είναι να «κάψετε» καλά και τη σχάρα
χειρός, πριν ακουμπήσετε το ψάρι πάνω της.
Το δεύτερο που μπορεί να συμβεί είναι παρόλο που είναι καυτή η σχάρα, με την πίεση του ψαριού πάνω της, να κολλήσει πάραυτα
το δέρμα. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά στη πρώτη πλευρά που θα ψήσετε παρά στη
δεύτερη.
Η λύση εδώ είναι πρώτον να μην κλείσετε ποτέ τη σχάρα στο πρώτο γύρισμα, ελαχιστοποιώντας μ’ αυτό το τρόπο την πίεση
του ψαριού στη σχάρα. Μπορείτε απλά να ακουμπήσετε την άλλη πλευρά της σχάρας
πάνω στο ψάρι, αλλά όχι να εξασκήσετε πίεση για να κλείσει με την ασφάλεια.
Αφού γυρίσετε για πρώτη φορά, θα πάρετε μια καλή σπάτουλα και θα χτυπήσετε τη
σχάρα να ξεκολλήσει το δέρμα , όπου κόλλησε. Σε κάποιες περιπτώσεις θα
αναγκαστείτε να το ξεκολλήσετε βάζοντας τη σπάτουλα ανάμεσα στο δέρμα και τη
σχάρα και σε κάποιες άλλες δυστυχώς θα μείνει λίγο δέρμα πάνω στη σχάρα.
Αλλά με αυτά τα δυο μυστικά σε γενικές γραμμές θα αποφύγετε να χάσετε πολύ πέτσα. Το πλεονέκτημά της τεχνικής αυτής με την ενδιάμεση σχάρα χειρός, είναι ότι με αυτό το τρόπο είναι πολύ εύκολο να γυρίσετε το ψάρι και έτσι δεν θα έχετε ατυχήματα, του τύπου «διαλύθηκε στο γύρισμα».
Κατευθείαν πάνω στη σχάρα βάσης της ψησταριάς:
Η άλλη εναλλακτική που έχετε είναι να ακουμπήσετε το ψάρι κατευθείαν πάνω στη καυτή σχάρα της ψησταριάς. Αυτή η τεχνική είναι ιδανική και για κλειστά, αμερικάνικου τύπου ψησταριές / bbq. Σε κάθε περίπτωση εδώ είναι απαραίτητη μια καλή, εύκαμπτη μεταλλική σπάτουλα, για το γύρισμα.
Σύμφωνα με την εμπειρία μου, αν η καυτή σχάρα είναι ανοξείδωτη, πεντακάθαρη, με χοντρές μεταλλικές ράβδους και έχει κάψει πολύ καλά, τότε έχετε πάρα πολλές πιθανότητες το ψάρι να μην κολλήσει πάνω της και να γυρίσει εύκολα με μια σπάτουλα.
Αν όμως η σχάρα έχει λεπτές ράβδους, που σημαίνει ότι η πίεση απ’ το βάρος του ψαριού πάνω της είναι πιο μεγάλη, τότε δυστυχώς δύσκολα θα αποφύγετε να μην κολλήσει η πέτσα.
5. Ψήνετε το ψάρι:
Όπως είπαμε πιο πάνω θα βάλετε το ψάρι να ψηθεί, όταν έχουν κάπως χωνέψει τα κάρβουνα, ποτέ όταν είναι στο φόρτε τους. Στο ψήσιμο του ψαριού γενικά προσπαθείτε να ελαχιστοποιήσετε τις κινήσεις και τα γυρίσματα, επειδή η πρώτη ύλη είναι ευαίσθητη. Άρα ιδανικά ψήνετε πρώτα τη μία πλευρά και μετά γυρνάτε απ’ την άλλη. Το μαγικό νούμερο του πόσα ακριβώς λεπτά απ’ τη μία και απ’ την άλλη, δυστυχώς είναι πολύ σχετικό καθώς εξαρτάται απ’ το είδος της ψησταριάς, τη θερμοκρασία της θράκας, την απόσταση της σχάρας απ’ τη θράκα και το μέγεθος του ψαριού. Μόνο το θερμόμετρο και η εμπειρία θα βοηθήσουν εδώ , δίνοντας πάντως ως ένα βασικό μπούσουλα για το ψήσιμο ενός φαγκριού σαν κι’ αυτό που βλέπετε στις φωτογραφίες, το ότι μπορεί να πάρει 6-9 λεπτά από την κάθε πλευρά με σχετικά χωνεμένα κάρβουνα.
Ο στόχος σας για το απολύτως ιδανικό ψήσιμο είναι η θερμοκρασία στο κέντρο του ψαριού να φτάσει τους 60°C , εκεί που οι πρωτεΐνες της σάρκας του, από ημιδιαφανείς γίνονται λευκές. Σ’ αυτή την απολύτως ιδανική συνθήκη, η σάρκα ξεπερνώντας τους 60°C , καταφέρνει να αποκολλάται από τη ραχοκοκκαλιά, ενώ ακόμη η ραχοκοκαλιά «έχει λίγο αίμα», είναι ακόμη ελαφρά διαφανής και ελαφρά κόκκινη/ροζ. Όσο παραπάνω ψηθεί το ψάρι, απ’ αυτό το ιδεατό σημείο, τόσο θα χάνεται η ζουμερή αίσθηση στη σάρκα του, τόσο θα στεγνώνει. Και βέβαια αν μιλάμε για λίγους βαθμούς πάνω απ’ τους 60°C, δεν είναι θέμα, αλλά όταν ξεπεράσετε τους 70°C αρχίζετε να το καταστρέφετε.
Όταν το ψάρι έχει ψηθεί, το μεταφέρετε με τη σπάτουλα σε ευρύχωρη πιατέλα. Αμέσως μετά, κάθε καλός ψήστης παίρνει τη συρματόβουρτσα και καθαρίζει τα υπολείμματα πέτσας που έχουν μείνει πάνω απ’ τη σχάρα , τώρα που είναι καυτή και θα πάρει μόνο 15” για να καθαρίσει. Και όλα αυτά πριν ασχοληθεί με το σερβίρισμα του ψαριού που θα κάνει αμέσως μετά.
6. Ανοίγετε και ξεκοκαλίζετε το ψάρι
Με το φαγκρί σας στη πιατέλα, παίρνετε ένα μεγάλο μαχαίρι και πιρούνι και το ανοίγετε για να το ξεκοκαλίζετε σύμφωνα με τις ικανότητές σας με μια τσιμπίδα, αλλά κατ’ ελάχιστον ας αφαιρέσετε την ραχοκοκκαλιά. Μπορείτε να το ανοίξετε απ’ τη κοιλιά και να βγάλετε δύο πλήρη φιλέτα, αλλά είναι πιο δύσκολο. Η πιο απλή λύση είναι να το κόψετε στη πάνω πλευρά στη γραμμή της ραχοκοκαλιάς και να ανοίξετε το μισό φιλέτο της κοιλιάς απ’ τη μια πλευρά και το άλλο της πλάτης απ’ την άλλη. Στη συνέχεια αφαιρέστε τα κόκαλα που μπορείτε, αφαιρέστε και τη ραχοκοκκαλιά, και κρατείστε το κεφάλι για τον μερακλή της παρέας..
Σερβίρισμα:
Σερβίρετε στα πιάτα, είτε πλήρως ξεκοκαλισμένο, είτε μερικώς. Πάντως, έστω και ένα βασικό καθάρισμα απ’ τα κόκαλα, βοηθά πολύ στο να μπορεί κανείς να απολαύσει το φαγκρί του στο πιάτο του με άνεση.
Συνδυάζετε σε αναλογία 3 ή 4 προς 1, ελαιόλαδο με λεμόνι και τα χτυπάτε να γίνει λαδολέμονο και πασπαλίζετε δειλά με ανθό αλατιού. Συνδυάζετε το φαγκρί σας, ιδανικά με βραστά χορταρικά.
Εμείς σερβίραμε το ψητό φαγκρί με αλμύρες, στα πολύ θαλασσινά πιάτα της σειράς KALEIDOSCOPE της ΙΩΝΙΑ. Και ήταν άπαιχτο, όλες τις φορές που το έχουμε κάνει, σπίτι μας!