Κάποιες, λίγες συνήθως συνταγές, συνδυάζονται στο μυαλό μας με μια παλιά οικογενειακή ιστορία ή ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Και αυτές οι συνταγές δημιουργούν μνήμες και δεσμούς που ξεπερνούν τα όρια της γεύσης.
Οι πατάτες Σοφιγάδες είναι για μένα ο γευστικός σύνδεσμός μου με τη γιαγιά μου Πέρδικα-Δανάη (Ντίκα) Καρούσου-Παπαζυμούρη. Είναι η γυναίκα που τίμησα χρησιμοποιώντας το πατρικό όνομά της στο blog, ως τελευταία απόγονος με το επίθετο Caruso, του γένους Santrivilio, της Κεφαλονίτικης οικογένειας δηλαδή απ’ την οποία προέρχομαι.
Οι πατάτες σοφιγάδες είναι μια παλιά, απλή Κεφαλονίτικη συνταγή που την μαγείρευε συχνά η γιαγιά μου, στον πατέρα μου, όταν ήταν μικρός. Και μέσα απ’ την επιθυμία του τα τελευταία χρόνια, να αναπαράγει την παιδική γευστική του μνήμη, προσπαθήσαμε να αναβιώσουμε τη συνταγή της γιαγιάς, με όσα θυμόταν ο ίδιος και οι θειάδες μου. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν η συνταγή που έχω καταγράψει ήταν ακριβώς ίδια με της γιαγιάς ή όχι, αλλά το τελικό αποτέλεσμα είναι τόσο καλό που δεν έχει πλέον σημασία. Αυτό όμως που έμαθα από μια Κερκυραία αναγνώστρια του blog, την κα. Αθηνά Μουρίκη, είναι πως το όνομα “σοφιγάδες” το χρησιμοποιούσαν στα Επτάνησα για τις τηγανισμένες πατάτες, όταν τις ανακάτευαν στο “σούγο”, δηλαδή τη σάλτσα των μαγειρευτών!
Αλλά πριν φτάσω στη συνταγή, θα ήθελα με την ευκαιρία να καταγράψω με λίγα λόγια την ιστορία της γιαγιάς μου, που στην ουσία δεν γνώρισα ποτέ, μια και όταν γεννήθηκα έπασχε από Alzheimer και πέθανε όταν ήμουν μόλις 4 ετών. Στις παιδικές μου μνήμες έχω μια θολή εικόνα μιας γυναίκας με αρχοντική παρουσία αλλά απόμακρης, λόγω της αρρώστιας προφανώς, που τότε βέβαια δεν μπορούσα να καταλάβω. Όμως αισθάνομαι πως την έμαθα κάπως, μέσα από ατέλειωτες διηγήσεις του πατέρα μου και των θειάδων μου, στα οικογενειακά μας τραπέζια.
Γεννήθηκε το 1886 στην Κέρκυρα, μιλούσε άπταιστα Γαλλικά και Ιταλικά και έπαιζε κιθάρα. Θεωρούνταν καλλονή της εποχής και όπως σήμερα μόλις, μου διηγήθηκε η θεία μου, όταν ήταν νεαρή περπατούσε συχνά στη Κέρκυρα από το σπίτι της μέχρι τα ανάκτορα του Mon Repos, όπου είχε ειδική άδεια να μπαίνει μέσα. Εκεί, ο τότε βασιλιάς Γεώργιος Α’, όταν την συναντούσε, της προσέφερε πάντα ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, ως κομπλιμέντο στη χάρη της. Στα μέσα του Α’ παγκοσμίου πολέμου, σε δεξίωση του Βασιλέα της Σερβίας στην Κέρκυρα, αφού κέρδισε το πρώτο βραβείο χορού με τον αδερφό της Σπύρο, γνώρισε τον πολιτικό μηχανικό, έφεδρο αξιωματικό του Σερβικού στρατού, Τιχομίρ Στογιάνοβιτς, ο οποίος την ερωτεύτηκε σφόδρα και ακαριαία, την διεκδίκησε επιμόνως και εντέλει την έπεισε να παντρευτούν. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος και ενώ γέννησε τη θεία μου Ναταλία, μετέπειτα Βλάχου, είχε διαφανεί η ασυμβατότητα στη σχέση και τον χώρισε. Έτσι, ο Στογιάνοβιτς έφυγε ξαφνικά για το Κραγκουγίεβιτς της Σερβίας, “κλεβοντας” όμως την Ναταλία με πονηριά. Στα χρόνια που την είχε στη Σερβία, έστελνε στη γιαγιά μου αρνητικά από φωτογραφίες του παιδιού, με την υποσημείωση “για να πάρεις μια στιγμιαία εικόνα της”, οι οποίες σε λίγα δευτερόλεπτα όταν εκτίθεντο στο φως, έσβυναν για πάντα. Σε τρία χρόνια όμως, ο μάλλον μοχθηρός Σέρβος, πέθανε από φυματίωση. Τότε, ο αδερφός της γιαγιάς, Σπύρος Καρούσος πήγε στη Σερβία και έφερε επιτέλους την Ναταλία πίσω στη μητέρα της, το 1922, μαζί με την γκουβερνάντα της, καθότι το παιδί μιλούσε μόνο σέρβικα.
Εκείνη την εποχή η γιαγιά Ντίκα, παντρεύτηκε τον συνονόματο παππού μου, Δημήτριο Παπαζυμούρη, ανώτερο αξιωματικό της Αστυνομίας και διευθυντή της Αγορανομίας στη Πάτρα.
Μαζί του έκανε τρία παιδιά , τη θεία μου Μαίρη Παπαζυμούρη-Ντόγκα, παιδίατρο, τον πατέρα μου Γιώργο, διευθυντικό στέλεχος στη BP και τη θεία μου Ηρώ, ιδιαιτέρα γραμματέα του προέδρου του Εμπορικού Επιμελητηρίου. Έζησαν για λίγο στη Πάτρα και την Κεφαλονιά και μετέπειτα στην Αθήνα. Χαρακτηριστικό της γιαγιάς Ντίκας ήταν η πάντα άψογη εμφάνισή της, η καλλιέργειά της και το ότι ήταν γνήσια αρχόντισσα σε τρόπους και χαρακτήρα, είτε η ζωή τα έφερνε στα πάνω, είτε στα κάτω. Και βέβαια ως μεγαλωμένη σε αριστοκρατική οικογένεια της εποχής στην Κεφαλονιά, ήταν και καλή μαγείρισσα.
Δυστυχώς όμως, οι συνταγές της δεν είχαν καταγραφεί και έτσι αυτή για τις πατάτες σοφιγάδες, είναι η μόνη που έχω καταφέρει να αναπαράγω, μέσα από τις μνήμες των παιδιών της.
Χαρακτηριστικά του πιάτου:
Οι πατάτες σοφιγάδες είναι ένα πολύ απλό πιάτο που γίνεται σε 20’ και στην ουσία αποτελεί ανάμειξη τηγανητών κύβων πατάτας με μια σάλτσα ντομάτας, σκόρδου και μαϊντανού, με τη διαφορά ότι στο τέλος προστίθεται λεμόνι. Ταιριάζουν ιδανικά σε καλοκαιρινό μεσημεριανό τραπέζι, είτε ζεστές, μόλις μαγειρευτούν, είτε και σε θερμοκρασία δωματίου, σε ρόλο χορταστικής πατατοσαλάτας.
Υλικά (ως κύριο πιάτο για 4 άτομα)
6 πατάτες (καθαρισμένες ή με τη φλούδα τους) κομμένες σε κύβους των 2-3 εκ.
1 μεσαίο κρεμμύδι ψιλοκομμένο
2 σκελίδες σκόρδο πολτοποιημένες
400 γρ. ελαφρά συμπυκνωμένος χυμός ντομάτας ΓΚΡΕΚΑ
50 γρ. ντοματοπελτές ΓΚΡΕΚΑ
3 κ.σ. ψιλοκομμένο μαϊντανό
1 κ.γ. ζάχαρη
½ λεμόνι, τον χυμό
αλάτι, πιπέρι
2.κ.σ. εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Χρυσελιά για τη σάλτσα
300 ml. περίπου, κλασικό ελαιόλαδο Χρυσελιά για το τηγάνισμα
Παρασκευή:
1. Βάζετε σε φριτέζα ή κατσαρόλα το λάδι για το τηγάνισμα να κάψει μέχρι να αρχίσει να αχνίζει (160ºC) και ρίχνετε τις πατάτες στεγνές για να τηγανιστούν σε δυνατή φωτιά.
2. Σε άλλη κατσαρόλα ή φαρδύ τηγάνι, βάζετε λίγο ελαιόλαδο να κάψει και ρίχνετε το φιλοκομμένο κρεμμύδι να σοταριστεί σε μεσαία φωτιά, ανακατεύοντας για 3-4 λεπτά.
3. Μόλις το κρεμμύδι αρχίσει να μελώνει, προσθέτετε σταδιακά τη σάλτσα ντομάτας, τον ντοματοπολτό, τη ζάχαρη, και το πολτοποιημένο σκόρδο. Τα αφήνετε να βράσουν για 5 λεπτά περίπου ανακατεύοντας κάθε τόσο ώστε να πήξει κάπως η σάλτσα. Σβήνετε τη φωτιά και περιμένετε να γίνουν οι πατάτες.
4. Σε περίπου 15 λεπτά από τότε που μπήκαν οι πατάτες, όταν έχουν τηγανιστεί έχοντας κάνει ελαφριά κρούστα απέξω, τις προσθέτετε προσεκτικά μέσα στη σάλτσα. Ανακατεύετε καλά, προσθέτετε τον μαϊντανό, το λεμόνι, αλάτι και πιπέρι και τις αφήνετε για 5 λεπτά για να δέσουν οι γεύσεις.
Σερβίρισμα:
Είτε ζεστές, είτε σε θερμοκρασία δωματίου, σερβίρετε τις πατάτες σοφιγάδες, απ’ τη κατσαρόλα ή από σαλατιέρα. Με ένα δροσερό ροζέ κρασί και θέα τη θάλασσα αποτελούν ένα ιδανικό καλοκαιρινό μεσημεριάτικο γεύμα, συνοδευόμενες και από νόστιμη φέτα ΟΛΥΜΠΟΣ. Ζήτω οι απλές χαρές της ζωής!